مای نپتون فضا، نجوم و ستاره شناسی برای کودکان و نوجوانان
آیا دوست داری از زیبایی های خورشید بدانی؟
پس با من در دنیای خورشید زیبا همراه شو…
حقایق جالب درباره خورشید برای کودکان و نوجوانان
خورشید چقدر به زمین نزدیک است؟ بسیار نزدیکتر از ستاره های دیگر، اما بسیار دور. تقریباً ۹۳ میلیون مایل از زمین فاصله دارد. این فاصله ۴۰۰ برابر بیشتر از فاصله زمین و ماه است!
با این حال، این چیز خوبی است که زمین خیلی به خورشید نزدیک نیست. اگر خیلی نزدیک بودیم، برای زندگی در اینجا خیلی گرم بود. سطح خورشید بسیار داغ است و جو آن حتی داغ تر است. و هسته خورشید داغ ترین قسمت از همه است، با دمای ۲۷ میلیون درجه فارنهایت!
خورشید ما حدود ۱۰۰ برابر پهن تر از زمین است، اما فقط یک ستاره با اندازه متوسط است. ستاره شناسان برخی ستاره ها را ۱۰۰ برابر بزرگتر از خورشید و برخی دیگر را ۱۰ برابر کوچکتر یافته اند.
خورشید نیز درست در میانه چرخه حیات خود قرار دارد. در حال حاضر خورشید ما در مرحله ای به نام کوتوله زرد قرار دارد. حدود ۴٫۵ میلیارد سال قدمت دارد. در ۵ میلیارد سال دیگر خورشید تبدیل به یک ستاره بزرگ و خنک به نام غول سرخ می شود. چند میلیارد سال پس از آن، به یک ستاره کوتوله سفید کوچک تبدیل خواهد شد. تقریباً به اندازه زمین کوچک می شود، اما وزن آن ۲۰۰۰۰ برابر بیشتر است.
تفاوت بین ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی چیست؟
خورشید گرفتگی یا کسوف
زمانی اتفاق می افتد که ماه در مسیر نور خورشید قرار می گیرد و سایه خود را روی زمین می اندازد. یعنی در طول روز، ماه بر روی خورشید حرکت می کند و هوا تاریک می شود. عجیب نیست که وسط روز هوا تاریک می شود؟
در هر سال حداکثر ۵ کسوف ممکن است رخ دهد که البته وقوع پنج کسوف در سال بسیار نادر است. از هر نقطه‌ی زمین هر دو سال فقط یک کسوف کامل را می‌توان دید اما کسوف جزئی ممکن است چند بار اتفاق بیافتد. در کل، در سال ۲ تا ۵ کسوف برای ما ساکنان زمین رخ می‌دهد. اما چرا هر سال بیش از ۵ کسوف نمی‌تواند اتفاق بیفتد؟ علتش شکل مدار و نحوه‌ی گردش ماه حول زمین است. مدار گردش ماه دورِ زمین اولاَ بیضی است و ثانیاً ماه نسبت به صفحه‌ی مداری زمین یا همان دایره‌البروج، حدود ۵ درجه نوسان دارد.
خورشیدگرفتگی یا کسوف ۳ نوع است:
- کامل (کلی)
- حلقوی
- جزئی
- اگر موقعیت ماه بین زمین و خورشید طوری باشد که ماه از دید ما ساکنان زمین فقط بخشی از خورشید را در پس خود پنهان کند، می‌گوییم خورشیدگرفتگی جزئی است.
- اما اگر قرص ماه تمام قرص خورشید را بپوشاند، می‌گوییم خورشیدگرفتگی کامل است.
- اگر زمین و خورشید و ماه دقیقا در یک راستا باشند، اما ماه (به سبب بیضی بودن مدار گردشش) از زمین دورتر شده باشد، قرص ماه نمی‌تواند قرص خورشید را کاملا بپوشاند. لذا حاشیه‌های خورشید از پشت قرص ماه بیرون می‌زند و حلقه‌‌ی نورانیِ خورشید از لبه‌های ماه آشکار می‌شود. در چنین حالتی می‌گوییم خورشیدگرفتگی حلقوی است.
اما همه افراد هر خورشید گرفتگی را تجربه نمی کنند. داشتن فرصتی برای دیدن خورشید گرفتگی کامل نادر است. سایه ماه روی زمین خیلی بزرگ نیست، بنابراین فقط بخش کوچکی از مکان های روی زمین آن را می بینند.
احتیاط
هرگز مستقیماً به خورشید نگاه نکنید، حتی برای یک ثانیه! برای همیشه به بینایی شما آسیب می رساند!
برای مشاهده خورشید گرفتگی از عینک های مخصوص دید خورشیدی استفاده کنید.
عینک آفتابی کار نمی کند، حتی اگر بسیاری از آنها را در کنار هم قرار دهید.
ماه گرفتگی یا خسوف
در طول ماه گرفتگی، زمین مانع برخورد نور خورشید با ماه می شود. این بدان معنی است که در طول شب، یک ماه کامل محو می شود زیرا سایه زمین آن را می پوشاند.
ماه همچنین می تواند قرمز به نظر برسد زیرا جو زمین رنگ های دیگر را جذب می کند در حالی که مقداری از نور خورشید را به سمت ماه خم می کند. نور خورشید که در اتمسفر خم می شود و رنگ های دیگر را جذب می کند نیز دلیل نارنجی و قرمز بودن غروب خورشید است.
در طول ماه گرفتگی کامل، ماه از تمام طلوع و غروب خورشید در زمین می درخشد!
چرا هر ماه ماه گرفتگی نداریم؟
ممکن است تعجب کنید که چرا وقتی ماه به دور زمین می چرخد، ماه گرفتگی هر ماه نداریم. درست است که ماه هر ماه به دور زمین می‌چرخد، اما همیشه در سایه زمین قرار نمی‌گیرد. مسیر ماه به دور زمین در مقایسه با مدار زمین به دور خورشید کج است. ماه می تواند پشت زمین باشد، اما همچنان با نور خورشید برخورد می کند.
پس…
وقتی خورشید گرفتگی اتفاق می افتد چه چیزی تاریک تر می شود؟ در یک خورشید گرفتگی، خورشید تاریک تر می شود. در ماه گرفتگی، ماه تاریک تر می شود.
اما حتی اگر خورشید ما به نوعی یک ستاره معمولی است، چند چیز نیز وجود دارد که خورشید ما را کاملاً خاص می کند. مثلا…
ما بدون خورشید نمی توانیم زندگی کنیم!
زندگی روی زمین به خورشید بستگی دارد. در اینجا فقط چند دلیل وجود دارد:
گرانش خورشید کل منظومه شمسی ما را در کنار هم نگه می دارد.
گرمای خورشید باعث می شود زمین به اندازه کافی برای زندگی گرم شود.
بدون نور خورشید، هیچ گیاه یا حیوانی وجود نخواهد داشت – و بنابراین، هیچ غذایی و ما وجود نخواهیم داشت.
گرما و نور ممکن است برای حیات روی زمین مهم باشند، اما خورشید چیزهای دیگری را نیز ارسال می کند. خورشید مقدار زیادی انرژی و ذرات کوچک دیگر را به سمت زمین می فرستد. میدان مغناطیسی و اتمسفر محافظ زمین از ما در برابر بیشتر انرژی و ذرات محافظت می کند. اما گاهی اوقات جریان بزرگی از این ذرات به زمین می رسد و با گازهای لبه بیرونی جو ما تعامل می کند. این باعث ایجاد جریان های نور در آسمان می شود که شفق های قطبی نامیده می شوند.
چه چیزی باعث فصل ها می شود؟
محور کج شده زمین باعث ایجاد فصول می شود. در طول سال، نقاط مختلف زمین مستقیم ترین پرتوهای خورشید را دریافت می کنند. بنابراین، وقتی قطب شمال به سمت خورشید متمایل می شود، در نیمکره شمالی تابستان است. و زمانی که قطب جنوب به سمت خورشید متمایل می شود، در نیمکره شمالی زمستان است.
همه چیز از کج شدن زمین است!
بسیاری از مردم معتقدند که زمین در تابستان به خورشید نزدیکتر است و به همین دلیل گرمتر است. و به همین ترتیب، آنها فکر می کنند که زمین در زمستان در دورترین فاصله از خورشید قرار دارد.
اگرچه این ایده منطقی است، اما نادرست است.
درست است که مدار زمین یک دایره کامل نیست. کمی بی طرف است. در بخشی از سال، زمین نسبت به زمان‌های دیگر به خورشید نزدیکتر است. با این حال، در نیمکره شمالی، زمانی که زمین در نزدیکترین فاصله به خورشید قرار دارد، زمستان و زمانی که در دورترین فاصله از آن قرار دارد، در تابستان هستیم! در مقایسه با فاصله دور خورشید، این تغییر در فاصله زمین در طول سال تفاوت چندانی با آب و هوای ما ندارد.
دلیل متفاوتی برای فصول زمین وجود دارد.
محور زمین یک قطب خیالی است که درست از مرکز زمین از “بالا” به “پایین” می گذرد. زمین به دور این قطب می چرخد و هر روز یک دور کامل می چرخد. به همین دلیل است که ما روز و شب داریم و به همین دلیل است که هر قسمت از سطح زمین مقداری از هر یک را دریافت می کند.
زمین فصل هایی دارد زیرا محور آن صاف نمی ایستد.
اما چه چیزی باعث کج شدن زمین شد؟
خیلی وقت پیش، زمانی که زمین جوان بود، تصور می‌شد که چیزی بزرگ به زمین برخورد کرده و آن را از بین برده است. بنابراین به جای چرخش با محور مستقیم به بالا و پایین، کمی به سمت بالا خم می شود.
همانطور که زمین به دور خورشید می چرخد، محور کج شده آن همیشه در یک جهت است. بنابراین، در طول سال، نقاط مختلف زمین، پرتوهای مستقیم خورشید را دریافت می کنند.
کج شدن زمین دلیل فصول است. نمای زمین نسبت به خورشید در طول هر یک از چهار فصل. نیمکره ای که پرتوهای مستقیم خورشید را دریافت می کند تابستان دارد، در حالی که نیمکره از خورشید کج شده است، بنابراین پرتوهای خود را از زاویه بیشتری دریافت می کند، زمستان دارد.
گاهی اوقات قطب شمال است که به سمت خورشید متمایل می شود (حدود ژوئن) و گاهی نیز قطب جنوب است که به سمت خورشید متمایل می شود (حدود دسامبر).
در ماه ژوئن در نیمکره شمالی تابستان است زیرا پرتوهای خورشید مستقیمتر از هر زمان دیگری از سال به آن قسمت از زمین برخورد می کند. در ماه دسامبر در نیمکره شمالی زمستان است، زیرا در آن زمان است که نوبت قطب جنوب است که به سمت خورشید متمایل شود.
همسایه های خورشید
در منظومه شمسی ما، نزدیکترین سیاره به خورشید عطارد است. نزدیکترین ستاره همسایه خورشید ما پروکسیما قنطورس نام دارد. تقریباً ۴ سال نوری از ما فاصله دارد.
خورشید چه شکلی است؟
اول از همه، هرگز نباید بدون عینک محافظ بسیار خاص به خورشید نگاه کنید. اما ناسا عکس های بسیار خوبی از خورشید دارد که می توانید به آنها نگاه کنید! دانشمندان از تلسکوپ های دارای فیلتر برای گرفتن عکس از خورشید استفاده می کنند.
آیا فضاپیما از خورشید بازدید کرده است؟
یک فضاپیما اگر بخواهد به سمت خورشید پرواز کند به راحتی می سوزد. با این حال، کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا نزدیکتر از هر کاشف روباتیک دیگری پرواز می‌کند. در داخل جو خورشید یا تاج خورشید پرواز خواهد کرد. این فضاپیما به ما کمک می کند تا در مورد نحوه عملکرد خورشید و چگونگی شروع فعالیت خورشیدی بیشتر بدانیم. این به ما کمک می کند تا آمادگی بیشتری داشته باشیم!
گاهی اوقات ذرات باردار از سپر زمین عبور می کنند. وقتی این ذرات به اتمسفر برخورد می‌کنند، ما با نمایش‌های نورانی درخشان به نام شفق‌های قطبی مواجه می‌شویم.
گاهی اوقات فعالیت مغناطیسی در خورشید باعث طوفان های خورشیدی شدید می شود. باد خورشیدی در طول این طوفان ها بسیار قوی تر می شود. بادهای شدید خورشیدی می تواند خطرناک باشد.در طی یک طوفان خورشیدی، انفجارهایی به نام شعله های خورشیدی رخ می دهد.
تمام این تشعشعات اضافی می تواند به ماهواره هایی که برای ارتباطات و ناوبری استفاده می کنیم آسیب برساند. می تواند شبکه های برق را که برق ما را تامین می کنند مختل کند. تابش طوفان های خورشیدی نیز می تواند برای فضانوردان در فضا خطرناک باشد.
